سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد اعلام کرد که امسال روز جهانی آموزش را برای زنان و دختران افغانستان اختصاص داده است.
امسال موضوع پنجمین بزرگداشت جهانی آموزش «سرمایه‌گذاری بر انسان‌ها: اولویت دادن به آموزش» است و به زنان و دختران افغانستان اختصاص یافته که از حق آموزش محروم شده‌اند. مهم‌ترین هدف از این نامگذاری‌ها و برنامهریزیها تغییر و تحول نظام‌های آموزشی برای ایجاد عدالت و صلح جهانی است.
در روز جهانی آموزش شاهد تحولاتی هستیم که تجدید نظر در مفهوم «آموزش» را ضروری ساخته‌اند. همیشه هدف از آموزش معنا و مسیر آن را مشخص کرده است و با تغییر این هدف، نوع آموزش و چشم‌اندازهای ملی و جهانی آن تغییر می‌کند. در یک چشم‌انداز جهانی هدف از آموزش صرفا آماده ساختن افراد برای بازار کار و اشتغال نیست. اما پرسش این است که «با یک رویکرد جهانی چطور می‌توان برای رسیدن به اهدافی همچون عدالت، صلح و حفظ محیط زیست در نظام‌های آموزش تحول ایجاد کرد؟»
برای ایجاد تحول لازم است به زیربنایی‌ترین و اثرگذارترین عوامل ایجاد شرایط کنونی توجه شود. مسئله‌ی آسیب‌‌زا هرچه ریشه‌ای‌تر باشد به همان میزان گسترده، عمیق و مانع تحول است. حل مسئله‌ی ریشهای و تحول آموزشی تنها با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و مداوم امکان‌پذیر است. به این منظور باید اطمینان حاصل شود که در برنامهریزیها به جای مسایل روبنایی و جزئی، به ابعاد مختلف مسئله‌ی ریشهای توجه کنیم.
در همه‌ی جوامع اهداف و ارزش‌ها هستند که به نظام، ساختار و شیوه‌ی آموزش شکل می‌دهند. در هدف‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های یونسکو تلاش می‌شود به سطوح جهانی مسائل پرداخته شود. اما آسیب‌شناسی این برنامهریزیها نشان می‌دهد که روش‌های کنونی آموزش به ارزش‌ها و ریشه‌های عمیق‌تر دینی، معنوی و تربیتی مسائل منطقه‌ای و جهانی توجه نمی‌کنند، درحالی‌که این ارزش‌ها ابعاد و جنبه‌های مهم انسان را تشکیل می‌دهند.
در دوران مدرن، رشد و سود اقتصادی معیار سنجش توسعه بود که کم‌ترین آسیب آن مخاطرات زیست‌محیطی، نزاع‌ها و بی‌عدالتی‌های کنونی است. در عصر حاضر این مخاطرات زنگ خطری بود برای تغییر در شاخص‌های توسعه و معرفی مفهوم جدید «توسعه‌ی پایدار». این مفهوم جدید و حل مسائل جدی زیست‌محیطی و اجتماعی کنونی، محور برنامه‌ریزی‌های یونسکو برای افق ۲۰۵۰ است. اما با بررسی دقیق‌تر هدف‌گذاری‌ها به نظر می‌رسد همچنان از لایه‌های زیرین و ریشهای این ناملایمات غفلت شده است. برنامه‌ریزی‌های منفعل آموزشی به خاطر توجه به اهداف روبنایی و سطحی، در قالب انتظارات و تصورات فایده‌محور و سودانگار نسبت به آموزش ظاهر می‌شوند. اگر در برنامه‌های آموزشی ارزش‌هایی ریشه‌ای‌تر را در نظر نگیریم، منطق محاسبه‌ی سود و زیان بر برنامه‌های آموزشی حاکم خواهد شد. پرسش این است که «چگونه می‌توان به این ارزش‌ها توجه کرد و چرا در این دوران چنین ابعادی اهمیت دارند؟».
بحران‌های کنونی جهان معاصر باعث شده در برآورد اهمیت دین و معنویت تجدیدنظرهایی اساسی ایجاد شود. ویژگی این وضعیت جدید آن است که احساس نیاز به نقش‌آفرینی و اثرگذاری دین در دوران معاصر، از شواهد و واقعیت‌هایی عینی برآمده‌اند و صرفا بر اراده، ایده و احساس دینی متکی نیستند. در چنین شرایطی، در قالب تربیت دینی و با هدف ارتقای ارزش‌های بنیادین، اثرگذاری و اهمیت دین به بهترین شکل قابل ظهور است. توجه به دین و تعدیل نوع نگاه به جهان بر اساس آن، زیربنایی‌ترین عنصری است که ساختارها و روش‌های کنونی را به کلی دگرگون می‌کند. در ارتباط با چگونگی ارتقای این ارزش‌ها و مهارت‌های بنیادین زندگی، یافته‌های جدید علمی نقش مهمی ایفا کرده‌اند.
مرکز پژوهشی مبنا