پنج شنبه, 01 تیر 1402 11:14

نوسازی و ارتقای اثربخشی نظام تبلیغ دینی

این مورد را ارزیابی کنید
(0 رای‌ها)

نوسازی و ارتقای اثربخشی نظام تبلیغ دینی

یادداشتی از خانم دکتر نسرین فتاحی

« يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ ﴿۶۷﴾

زمانی که سخن از تبلیغ دینی به میان می‌آید، همه نگاه‌ها به سمت مبلّغ یا ارتباط‌گر دینی معطوف می‌شود و از او انتظار می‌رود نقش‌های متعدد دینی، فرهنگی و اجتماعی را ایفا کند. در واقع رسالت ذاتی مبلّغ و انتظارات مخاطبان و نیازهای محیطی ایجاب می‌کند که او از دانش، مهارت و توانمندی‌های لازم برای ایفای نقش‌های دینی و دیگر نقش‌های محول اجتماعی برخوردار باشد و جامعه را به سمت آیین اسلام راستین هدایت نماید؛ باوجود این باید دانست شرایط حاکم برجهان و وجود انبوه تبلیغات ضد دینی با به‌کارگیری انواع فناوری‌های نوین ارتباطی، موانع بزرگی در موفقیت مبلّغان دینی و حوزوی ایجاد می‌کند و این مسئله، ضرورت تبلیغ دین به‌صورت سازمان‌یافته و تشکیلاتی را دوچندان می‌کند. کاملاً روشن است که با برخورد انفعالی و ضعیف در این حوزه، (که متأسفانه عمده تبلیغ دینی کشور به‌ویژه، آنچه روحانیت عرضه می‌کند، به‌صورت سنتی و انفعالی و در زمان‌های خاصی است)، افراد جامعه در جریان موج سنگین تبلیغات ضد دینی قرار می‌گیرند و آسیب‌های فراوانی خواهند دید و جامعه دینی به‌تدریج تغییرات یا تحولات مخرب بنیادین فرهنگی را تجربه خواهد کرد.

آنچه گسترش و برنامه‌ریزی تبلیغات دینی را با دشواری مواجه می‌کند، تفاوت‌های تبلیغ دینی با تبلیغات متداول در دنیا است؛ همان‌طور که رهبر معظم انقلاب اسلامی بر آن تأکید داشته و معتقد است: «تبلیغ در فرهنگ و سیاست و اقتصاد جهانی بزک‌کردن واقعیت، دروغ را به‌جای حقیقت جا‌زدن و حقیقت‌نمایی است و در پی جلب مردم نسبت به چیزی می‌باشد، اما تبلیغ دینی، حقیقت را بی‌کم‌وکاست بیان می‌کند؛ نه رنگ و لعاب می‌افزاید و نه برای اهواء و امیال این‌وآن از گوشه و کنار آن می‌زند... تبلیغ در اصطلاح ما همان تبلیغ قرآن است که رساندن واقعیت به ذهن‌های مردم و خارج کردن آن‌ها از بی‌خبری است».[1]

واقعیت گواه آن است که برای مقابله با تبلیغات جهانی باید با برنامه‌ریزی منظم و سیستماتیک به تشکیل نظام تبلیغی در کشور اقدام نمود و فقط به تبلیغ سنتی بسنده نکرد. همین دغدغه باعث شد نظام جمهوری اسلامی ایران، یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های خود را فرهنگ‌سازی جامعه با محوریت قرآن و سنت ائمه معصومین و تبیین، تبلیغ و گسترش باور و ارزش‌های اسلامی ذکر کند و برای تحقق این هدف، نهادهای مختلفی را در ساختار نظام راه‌اندازی کند و سیاست‌های متعددی را در پیش بگیرد. وضع قوانین و تأسیس سازمان‌های تبلیغی و تشکیل بخش‌های تبلیغی در سازمان‌ها و نهادها، از سیاست‌های تبلیغ دین به شمار می‌رود؛ سیاست‌هایی که برخی سبب تقویت تبلیغ دینی شده و برخی، عناصر نظام تبلیغ دینی را تضعیف کرده است.

موانع تحقق راهبرد‌های ارتقای نظام تبلیغ دینی

  • فقدان نگاه جامع به تبلیغ دینی در کشور
  • اداری‌شدن سازمان‌‌های تبلیغی
  • کمبود استاد در زمینه تبلیغ دینی و روش‌‌های جدید
  • ورود نظرها و سلیقه‌های غیركارشناسانه به امر تبلیغ
  • پررنگ‌بودن جنبه مالی در نهادها
  • فقدان طراحی و تدوین شاخص‌‌های ارزیابی نظام تبلیغ دین در کشور
  • به‌کارگیری استراتژی پیرو توسط مبلّغان و نهاد‌های تبلیغی
  • کم‌بودن ارتباط میان سیستم آموزشی و پرورشی با سیستم تبلیغی

مهم‌ترین ملاحظات برای اصلاح نظام تبلیغ دینی

  • برطرف نمودن ابهام وضعیت مسئله تبلیغ دینی در کشور برای سیاست‌گذاران
  • برطرف نمودن نظرها و سلیقه‌های غیركارشناسانه به علت فقدان نظریه فرهنگی مطلوب و عدم تبیین رابطه دین و فرهنگ
  • زدودن موازی‌کاری و عدم اتلاف بودجه‌‌های فرهنگی
  • دارا بودن ویژگی‌‌هایی اختصاصی چون انگیزه، توان علمی و تبلیغی
  • راه‌اندازی سیستم ارزیابی سیاست‌ها و استفاده از سازوكار كنترل و ارزیابی علمی و عینی در فواصل زمانی مشخص در نهاد‌های تبلیغ دینی
  • رفع مقوله مدّاح‌محوری و وضعیت روضه‌خوانی
  • برخورد جدی با مداحان و خطیبان متخلف
  • مقابله با رشد تدریجی بدعت­ها، خرافات، سلیقه‌ورزی­‌های کنترل­نشده و رفتار‌های موهن

[1]. دفتر رهبر معظم انقلاب، حوزه و روحانیت در آیینه رهنمودهای رهبر معظم انقلاب، ج 2، ص 110-111.

مرکز پژوهشی مبنا

بازدید 749 آخرین ویرایش در جمعه, 02 تیر 1402 12:03
کلیه حقوق این سایت متعلق به مرکز پژوهشی مبنا است