کرسی علمی ترویجی آسیب‌شناسی رسانه‌های اجتماعی و جنگ ترکیبی اخیرعلیه جمهوری اسلامی ایران با ارائه آقای دکتر حجت قلیزاده و با نقد و بررسی آقای دکترعطاء مقدم فر و دبیری علمی خانم دکتر ندا حکمت نیا در مرکز پژوهشی مبنا برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهشی مبنا، دکتر قلیزاده در ابتدای این کرسی ضمن تقدیر و تشکر از مرکز پژوهشی مبنا جهت برگزاری کرسی و نیز تشکر از دکترمقدم فر بابت نقد کرسی و تشکر از دبیر محترم جلسه اظهار داشت: به‌عنوان مقدمه باید خاطرنشان ساخت که ارتباطات لازمه پیشرفت بشرمی‌باشد و با حضور رسانه‌های اجتماعی این امر سرعت بیشتری به خود گرفته است.
ایشان تشکیل دهکده جهانی و لازمه مدیریت آن را از جمله ضرورت های ایجاد رسانه‌های اجتماعی بیان کرد و اظهار داشت: "با فراهم شدن زیرساخت‌های دهکده جهانی، شبکه‌های اجتماعی به‌سرعت رشد و ارتقاء پیداکرد، امکان پوشش سلایق مختلف، امکان ارتباط خصوصی، امکان ارتباط بدون محدودیت و اهداف سیاسی ازجمله دلایل عمومیت یافتن شبکه‌های اجتماعی می باشد.
دکتر قلیزاده در بخش دیگری از مقدمه بحث به قابلیت‌های حاصل از رسانه‌های اجتماعی اشاره کرده و افزود: به علت مالتی مدیا بودن راه‌های ارتباطی، این امور به سه روش متنی، صوتی و تصویری انجام می‌شود. ایشان، امکان اشتراک‌گذاری علاقه‌مندی‌ها، افکار و فعالیت‌های روزمره کاربران، نوشتن وضعیت روحی در دیوار شخصی، امکان نقد نظرات دیگران و مکالمه صوتی و تصویری را از دیگر قابلیت‌های رسانه‌های اجتماعی عنوان کرد.
وی در ادامه با ذکر این نکته که شکل جدیدی از کنش سیاسی، اجتماعی و امنیتی در حال پیدایش است تصریح کرد که با رشد شبکه های اجتماعی یک ارتباط دوسویه و گاه چند سویه ایجادشده است؛ به همین سبب به‌راحتی از روی نقدها و لایک هایی که خورده می‌توان ارزیابی نمود مطلبی که به اشتراک گذاشته‌شده چقدر اثرگذار بوده است.
این پژوهشگر دانشگاه ضمن اشاره به این نکته که قبلاً اخبار از یک منبع پخش می‌شد و با شناسایی و خارج شدن از دور، فلسفه وجودی آن نیز از بین می‌رفت، تأکید کرد: رسانه‌های اجتماعی به‌صورت مسطح و گریدی عمل می‌کنند و شناسایی و کنترل آن‌ها کار بسیار سختی می‌باشد؛ که همین امر باعث تسهیل جنبش‌های اجتماعی و تبدیل‌شدن به میزبانی ایده آل برای فعالیت گروه‌های حاشیه‌ای و شبکه‌های تحول‌خواه شده است.
ایشان در بخش دیگری از ارائه خود به مسئله و چالش اصلی رسانه های اجتماعی اشاره‌کرده و افزود: شناسایی زودهنگام، اقدام به لحظه در عملیات روانی و نیز مدیریت به هنگام می‌تواند از آسیب‌های جدی دولت‌ها و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی جلوگیری کند. اخلال در حکمرانی دولت‌های مستقل و بروز انقلاب‌های مخملی از دیگر چالش‌هایی بود که مورد تأکید قرار گرفت.
وی در ادامه نقل‌قولی از ( ادوارد لوئیس برنیز) پدر روابط عمومی در کتاب خود اشاره کرد و گفت: دست‌کاری آگاهانه و هوشمندانه عادت‌ها و باورهای نهادینه‌شده توده‌ها، عنصری مهم در یک جامعه دموکراتیک است. آن‌هایی که این سازوکار پنهانی جامعه را دست‌کاری می‌کنند، دولتی نامرئی را تشکیل می‌دهند که قدرت واقعی حاکم بر کشور هستند؛ و این کار دقیقاً الآن در شبکه‌های اجتماعی اجرایی می‌شود.
این مدرس دانشگاه در تعریف افکار عمومی به نظریه (لیپ من) اشاره‌کرد و ابراز داشت: تصاویر در ذهن مردم از خود و دیگران، نیازها، اهداف و روابط آن‌ها توصیفی از افکار عمومی می‌باشد.
وی دسته‌بندی تعاریف از افکار عمومی را به پنج دسته تقسیم کرده و اظهار داشتند: تجمیعی از افکار افراد، بازتاب اعتقادات افراد، شکل‌گیری این مفهوم از منظر تضارب منافع گروهی، منعکس‌کننده نفوذ رسانه‌ها و درنهایت ساخته روزنامه‌نگاران و سیاستمداران در مورد مسئله‌ای مشخص، از تعاریف افکار عمومی می‌باشد.
ایشان در ادامه ویژگی‌های افکار عمومی را توصیف نمود و در چند جمله به‌طور مختصر عنوان داشت: افکار عمومی در ساختار جامعه به‌عنوان امری اجتماعی، جمعی و عمومی، باید دارای یک مسئله مرکزی باشد، همیشه درحال‌توسعه و تغییر است، یک نیروی معنوی اجتماعی عظیم است، به صورت باز، رایگان و تعاملی می‌باشد، کنترل آن دشوار بوده و درعین‌حال سرعت تغییر آن زیاد است، آسیب‌پذیری نرم‌افزاری دارد، به‌صورت مسطح و توری یا شبکه‌ای می‌باشد، مذهب، سنت، عادات ملی، خانواده، محیط، شایعات، اوضاع بین‌الملل و ... از مهم‌ترین متغیرهای تأثیرگذار بر شکل‌گیری افکار عمومی است.
دکتر قلی زاده شبکه محور، اشتراک محور، انتشار محور، گفتگو محور، پیام‌رسان محور، همکار محور بودن را از ویژگی‌های رسانه‌های اجتماعی توصیف کرد و بیان داشت: در یک جمله می‌توان گفت: رسانه اجتماعی، رسانه‌ای است که برای تعامل و انتشار محتوا در محیط اینترنت از طریق تعامل اجتماعی طراحی‌شده و دسترسی بالایی داشته و از فنون انتشار مقیاس‌پذیر در آن استفاده‌شده است.
وی ضمن اشاره به گونه شناسی رسانه‌های اجتماعی در یک تقسیم‌بندی، اقسام آن را ذکر کرد و اظهار داشت: شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها، ویکی‌ها، پادکست‌ها، فروم ها، میکروبلاگ‌ها و سیستم های پیام‌رسان فوری از مهم‌ترین اقسام رسانه‌های اجتماعی هستند.
این پژوهشگر دانشگاه، تکنیک‌های رسانه‌های اجتماعی نوین برای مهندسی بر افکار عمومی را فریب، سردرگمی، تفرقه، ترولینگ، ایجاد رابطه، باطل کردن مخالفان، تهدیدات ترکیبی، قطبی‌سازی و پروپاگاندا معرفی کرد و خاطرنشان ساخت: از هوش مصنوعی برای تولید خودکار محتوا در عرصه رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌شود.
ایشان در پایان ارائه خود به مجاری تشکیل‌دهنده افکار عمومی برگرفته از قرآن اشاره‌کرد و اظهار داشت: مذهب، سنت، خانواده، محیط، فرصت‌ها، عادات ملی و... ازجمله این مجاری می‌باشد.
دکتر مقدم فر به‌عنوان ناقد این کرسی علمی ترویجی ضمن تقدیر از مطالب ارائه‌شده توسط دکتر قلیزاده اظهار داشت چند نکته را به‌عنوان مقدمه بحث خود بیان خواهد نمود.
ایشان بابیان اینکه یافته‌های فنی مهندسی وقتی در خدمت علوم انسانی قرار گیرد باید مورد تحلیل واقع شود خاطرنشان کرد: لزوماً داده‌های کم، خبر خوب تلقی نمی‌شود مهم آسیب‌هایی است که از این جریانات دامن‌گیر جامعه می‌شود.
عضو هیئت‌علمی وزارت علوم در بیان نکته سوم، وجود زنجیره معنادار و گسترده در فضای مجازی را امری غیرقابل‌انکار دانست و تأکید کرد: لرزش آن در اینجاست، اما تکانه‌های آن تا روزها و کیلومترها گسترش دارد.
وی افزود: واژه ریتوییت و بازتولید فاصله زیادی دارند و نگاه بازتولیدی است که تکانه‌های آن جامعه را دچار آسیب می‌کند.
این استاد دانشگاه در بخش دوم نقد خود را به چهار قسمت: آسیب، شناخت، رسانه اجتماعی و جنگ ترکیبی تقسیم نمود.
دکتر مقدم فر با تأکید بر این نکته که محصول جنگ ترکیبی، تغییرات ادراکی می‌باشد، خاطرنشان ساخت: آیا سینما به این تغییر شناختی کمک کرده؟
ایشان ضمن اشاره به این نکته که در ایران فضای واقعی و فراواقعی داریم نه مجازی، یادآور شد: در فضای مجازی نمی‌توان زندگی کرد واما در حال حاظر ما با فضای تماماً واقعی روبرو هستیم. به‌عبارت‌دیگر ما رسانه اجتماعی نداریم بلکه رسانه زندگی ( لایف مدیا) داریم.
دکتر مقدم فر در بخش دیگری از نقد خود به رسانه‌ها و جنگ ترکیبی اشاره‌کرد و ابراز داشت: این امر ما را به یک بازاندیشی وا‌داشت. بازاندیشی در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی. به‌عبارت‌دیگر برنامه‌های کلان فرهنگی نیازمند انطباق و درک مختصات رخدادهای کنونی هستند و سیاست‌گذاری فرهنگ باید تبدیل به سیاست فرهنگ شود.
ایشان در پایان نقد خود به سخنانی از مقام معظم رهبری مستدل نمود و ابراز داشت: حضرت آقا در سال 95 به نفوذ فرهنگی اشاره‌کرد و سفارش کردند اهمیت نفوذ فرهنگی از نفوذ سیاسی بیشتر و ویرانگرتر است. ایشان سپس به وادادگی فرهنگی و بعدازآن به ول‌شدگی فرهنگی اشاره داشتند و در این اواخر نیز به جنگ ترکیبی دشمن که باعث تغییرات شناختی شده است، تأکید نمودند.
سرکار خانم دکتر حکمت نیا به‌عنوان دبیر علمی کرسی ضمن اشاره به این نکته که در جنگ شناختی دشمن زیرساخت اصلی نسبت به شناخت خود انسان است، تأکید کرد: دشمن دنبال این است که چطور می‌تواند این شناخت را به هم بریزد.
ایشان با اشاره به اینکه روانشناسان روی هوش معنوی انسان‌ها کار می‌کنند و با توجه به عرفان‌های نوظهور تأکید کرد و بیان داشت: آن‌ها در قدرت نرم خوب عمل می‌کنند و در فضای مجازی هم قدرت نرم حرف اول را می‌زند.
ایشان در بخش پایانی سخنان خود بحث موسیقی و تأثیر آن روی گروه سنی و نسل اینترنتی را مطرح کرد و اظهار داشت: گروه های موسیقی در لایه‌های مختلف فرهنگی و مصرف فرهنگی کشورها اثرگذارند و با توانایی بالای استفاده از هوش معنوی که به عبارتی همان فطرت انسان است، فرد را به‌جایی که می‌خواهند هدایت می‌کنند.
در پایان این نشست حضار سؤالاتی را مطرح نموده و ارائه‌کننده محترم به برخی از آن‌ها پاسخ دادند.
مرکز پژوهشی مبنا
https://mabnarc.ir/index.php/item/6152-news283#sigProId804aa48e4c