کرسی علمی ترویجی بررسی فساد اداری و امنیت ملی در ایران با ارائه حجت الاسلام دکتر علی اکبر عبدالاحدی مقدم و با نقد و بررسی دکتر سیدسعید هاشمی نسب و دبیری علمی دکتر محمدباقر صدقی در مرکز پژوهشی مبنا برگزار شد.

 به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهشی مبنا، حجت‌الاسلام علی‌اکبر عبدالاحدی مقدم در کرسی علمی ترویجی «بررسی فساد اداری و امنیت ملی در ایران»، فساد اداری را پدیده‌ای عام و از چالش‌های جهانی تمام کشورها توصیف نمود و اظهار داشت: در بروکراسی اداری تمام کشورها، ساختارها و افراد مستعد آلوده شدن در فساد هستند.

حجت‌الاسلام  مقدم به تأثیرات فساد اداری در امنیت ملی اشاره نمود و با بیان این‌که بر اساس مطالبات پیشین، فرا تحلیل و مصاحبه‌های صورت گرفته از صاحب‌نظران ضمن احصا رابطه‌های فساد اداری،می‌توان گفت که فساد اداری از دست رفتن سرمایه‌های اجتماعی را به دنبال داشته، این موضوع تأثیرات مستقیمی را بر روی امنیت ملی ایجاد می‌کند.

ایشان با بیان این‌که بخشی از فساد اداری در میان دستگاه‌های دولتی و مستخدمین دولت‌ها و بخشی نیز ناظر به حوزه اقتصادی و فعالیت‌های بخش خصوصی رقم می‌خورد، اظهار داشت: فساد اداری سوءاستفاده از اختیارات دولت و قدرت  عمومی برای کسب منافع خصوص و متأثر از منافع شخصی و روابط و علایق خانوادگی است.

دکتر مقدم علایق حزبی و باندی را نیز از آبشخورهای ایجاد فساد اداری در کشورها توصیف نمود و با تأکید بر این‌که مواجهه و برخورد با فساد اداری همواره مورد تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی بوده است، اظهار داشت: دنیا زدگی و شهرت زدگی افراد فاسد، آسیب فساد افراد شاخص به دیگران از برجسته‌ترین مؤلفه‌های ابعاد مختلف فساد اداری است.

ایشان خالی شدن بیت‌المال، توقف فعالیت تولیدی و زمین‌گیر شدن اقتصاد کشور، فاسدشدن افراد سالم توسط افراد فاسد را ازجمله آثار شیوع فساد اداری در کشور برشمرد و اذعان داشت: رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنرانی متعددی، مسئولیت‌پذیری همه مسئولان، شفافیت مقررات، ایجاد فضای رقابتی و باثبات، شفافیت عملکرد مسئولین  را از شروط اصلی فساد ستیزی معرفی می‌کنند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود تبیینی از روش‌های تدوین افق مکث در مرکز پژوهی مبنا ارائه نمود و با بیان این‌که پس از مسئله شناسی ها، تبیین مسئله ناظر به ترسیم مبانی نظری آغاز و چارچوب مسئله ترسیم می‌گردد؛ بر اساس چارچوب مفهومی ضمن بررسی اسناد بالادستی نظام، قوانین و مقررات و احصا رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی، در وادی فرا تحلیل موضوع، تمام پیشینه پژوهشی مسئله ناظر به ارزش‌گذاری‌های علمی در سه حوزه علل و عوامل بروز مسئله، آسیب‌ها و پیامدهای مسئله و راهبردها و راهکارهای پژوهشی‌های پیشین بررسی می‌گردد.

حجت الاسلام مقدم بررسی عوامل اصلی مسئله با حضور گروهی از اساتید و پژوهشگران را ازجمله فرایندهای مسئله شناسی افق مکث توصیف نمود و اذعان داشت: احصا نظر کارشناسی نخبگانی در اولویت‌سنجی عوامل و شناسایی گستره هر یک عوامل از دیگر فرایندهای تدوین افق مکث است؛ پس از معرفی گره اصلی مسئله، به‌منظور تبیین علمی و پژوهشی مسئله سؤالاتی طراحی و تنظیم و مسئله در مسیر اخذ مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته نخبگانی بررسی و راهکارهای نخبگانی حل مسئله جمع‌بندی و به همراه راهبرد پردازی‌ها ارائه می‌گردد.

وی ضمن اشاره بر اهمیت وضعیت شناسی فساد اداری در کشور، افق مکث را محصول پژوهش گروهی از محققان و نخبگان دانست و اظهار داشت: متأسفانه بر اساس آخرین آمارهای جهانی در سال 2019، ایران با رتبه 146 در جهان، از فساد اداری بالایی برخوردار است.

ایشان با بیان این‌که نهادهای نظامی و امنیتی، نهادهای آموزشی، نهادهای مجری قانون و نهادهای مذهبی اعم حوزه‌های علمیه روحانیون از منظر فساد اداری وضعیت بهتری دارند، خاطرنشان ساخت: پیامدسنجی فساد اداری بر امنیت ملی از مهم‌ترین اهداف این پروژه بود.

وی با تأکید بر این‌که مفاسد اقتصادی و اداری هد رفت سرمایه و منابع و نیز افزایش شکاف طبقات مختلف اجتماعی را به دنبال دارد، اظهار داشت: فرار سرمایه از کشور، ممانعت از رشد رقابت، خنثی شدن تلاش‌ها در جهت کاهش فقر و تبعیض اجتماعی، تضعیف نهادها، کاهش اعتماد بین الاذهانی، کاهش احساس امنیت، افزایش نارضایتی اجتماعی، کاهش مقبولیت و مشروعیت سیاسی، کاهش ایمان و دین‌داری و وارونه شدن ارزش‌ها و  ... تنها بخشی از آثار فساد اداری است که امنیت ملی را نشانه می‌گیرند.

آقای مقدم بررسی تحقیقات پیشینی و احصا مصاحبه‌های نخبگانی را بخشی از مسیر ارائه راهبردها و راهکارهای جدید چندگانه برای حل مسئله عنوان و مشکلات کارگزاران و عوامل ساختاری را از مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری فساد اداری در کشور دانست و اظهار داشت: عوامل ساختاری بیشترین سهم را در شکل‌گیری و بروز فساد اداری دارد.

حجت الاسلام مقدم ضمن اشاره به پیامدهای فرهنگی و اقتصادی فساد اداری، با بیان این‌که بسط پیامدهای فرهنگی و اقتصادی فساد اداری، تضعیف مشروعیت، شکل‌گیری بحران‌های سیاسی و به خطر افتاد امنیت ملی را به دنبال خواهد داشت، تصریح کرد: باید مؤلفه‌های حکمرانی شایسته که در منابع دینی بدان توجه وافری صورت گرفته را تقویت نموده، الگوی حکمرانی شایسته را در کشور پیاده‌سازی نماییم.

ایشان در تبیین ویژگی‌های حکمرانی شایسته، شفافیت و حاکمیت قانون، پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری، اجماع سازی و مشارکت‌پذیری و... را از مهم‌ترین  مؤلفه‌های حکمرانی شایسته توصیف نمود.

دکتر صدقی دبیر علمی کرسی علمی ترویجی «بررسی فساد اداری و امنیت ملی در ایران» در ابتدای این نشست نیز، ضمن ارائه گزارشی از رویکردهای مرکز پژوهشی مبنا، موضوع بررسی فساد اداری و امنیت ملی در ایران و رابطه این دو با یکدیگر  را مهم ارزیابی نمود و اظهار داشت: وقتی بحث فساد اداری به میان می‌آید، بدون شک بحث و بررسی بنیان‌های نظام اداری کشور از نخستین پیش‌فرض‌هاست که موردتوجه قرار می‌گیرد.ایشان با بیان این‌که بیش از یک صدسال است که کشور درگیر نظام اداری غیر چابک و به‌دوراز پاسخگویی به نیازها است، خاطرنشان ساخت: بحث تسهیل فرایند اعطای مجوزها از نکات ارزشمند و مهم در  تحول در نظام اداری کشور بود.

  سید سعید هاشمی نسب، مدیر گروه وضعیت شناسی و آینده‌پژوهشی مرکز پژوهشی مبنا، به‌عنوان ناقد کرسی علمی ترویجی «بررسی فساد اداری و امنیت ملی در ایران»، بررسی این موضوع را اقدامی جسورانه و نشان‌دهنده تسلط خوب مرکز پژوهشی مبنا نسبت به مسائل نظام اسلامی دانست و اظهار داشت: روش SPM یا روش مسئله محور راهبردگرا که در این تحقیق از آن استفاده‌شده است، روشی منحصر به فرد و ارزشمند است.

وی تحلیل مضمون و ارائه راهبردهای عملیاتی پویا را از ویژگی‌های بارز و نقاط قوت این پژوهش برشمرد و خاطرنشان ساخت:  با توجه به نوآورانه بودن روش پژوهشی SPM نیاز است تا در بخشی از تحقیق به صورت اجمالی روش تحقیق تبیین گردد.

ایشان چارچوب مفهومی و نظری تحقیقات راهبردی را مهم ارزیابی نمود و ابراز داشت: در تحقیق‌های بنیادین نیاز است تا مفاهیم به صورت دقیق تعریف و چارچوب مفهومی مسئله واکاوی گردد. در این تحقیق نیاز است تا چارچوب مفهومی امنیت ملی و فساد اداری و ارتباط این دو با یکدیگر دقیق‌تر تبیین گردد.

دکتر هاشمی نسب ضمن اشاره به اهمیت بررسی تأثیرات فرمان هشت ماده‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در رابطه با فساد اداری،  تصریح کرد: تا زمانی که مشکلات اجرای فرمان هشت ماده‌ای و نقاط قوت و ضعف و آسیب‌های این فرمان مهم احصا نگردد، نمی‌توان آن‌گونه که باید در مسیر سیاست‌گذاری حل مسئله فساد اداری موفق عمل نمود.

ایشان در ادامه بخش وضعیت‌شناسی و فراتحلیل های این تحقیق را موردتوجه قرار داد و اذعان داشت: روش فراتحلیل روش شناخته‌شده‌ای است؛ لذا در کنار تکمیل فراتحلیل‌ها، باید گره اصلی مسئله احصا شده، مبتنی بر آن رویکردهای پژوهشی و قالب‌های مصاحبه را طراحی و از کلی‌گویی در ارائه راهبردها رها شویم.

دکتر هاشمی نسب بر اهمیت بهره‌گیری از دیدگاه‌های نخبگانی متخصصان این موضوع تأکید و فقدان کتاب‌نامه و اکتفا به پی‌نوشت‌ها در هر بخش را از ضعف‌های این تحقیق عنوان کرد و اظهار داشت: درج تاریخ انتشار تحقیق یکی از پیش‌نیازهای سیاست‌گذاری‌های میدان محور است؛ چراکه میدان 1398 با میدان 1402 بسیار متفاوت است.

ایشان ارزیابی سیاست‌نامه‌های راهبری و واکاوی نقاط قوت و ضعف طرح‌ها در فرایندهای عملیاتی را مهم برشمرد و اذعان داشت: بحث فساد اداری از مشکلات ساختاری کشور به شمار می‌رود؛ علی‌رغم تمام چالش‌ها در این حوزه، به قطع نمی‌توان گفت دچار فساد اداری سیستمی هستیم.

وی در بخش پایانی سخنان خود احصا، معرفی و تبیین گره اصلی مسئله را از شروط پژوهش‌های راهبردی راهکار محور توصیف نمود و تصریح کرد: بدون شناسایی گره اصلی مسئله، اگر پیشینه بحث فاخری را تنظیم و بهترین مصاحبه‌ها را انجام دهیم، باز گرفتار کلی‌گویی‌های به‌دوراز نیازهای نظام اسلامی خواهیم شد. گره اصلی وجه متمایز مرکز پژوهشی مبنا نسبت به کارهای دیگر است.

مرکز پژوهشی مبنا

• 
• 
• 
• 
•